محمد اخباری تحلیلگر سیاست خارجی

دولت ایالات متحده آمریکا چند سال پیش بازبینی جدید راهبرد دفاعی خود برای قرن ۲۱ را اعلام کرد که بخش‌هایی  از آن در رسانه ها اعلام شد. یکی از مهم‌ترین نکات مطرح شده در راهبرد مذکور تأکید بر انتقال تمرکز آمریکا از خاورمیانه و خلیج فارس به شرق آسیا و با هدف مهار توان رو به رشد چین در دو حوزه نظامی و اقتصادی بود. البته در این میان آمریکا که پس از انگلیس، به عنوان میراث‌خوار این استعمار پیر، به خلیج فارس ورود و در آن جا خوش کرده بود، مسلماً به این راحتی ها حاضر به ترک این منطقه نیست. به همین دلیل مقامات کاخ سفید در عین حال که تلاش دارند متحدان عرب ثروتمند خود را نگه دارند، از سوی دیگر تلاش می‌کنند هزینه های نظامی خود در خارومیانه را نیز به حداقل برسانند.

ایالات متحده امروز به یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت در جهان تبدیل شده و دیگر آن وابستگی گذشته را به نفت شیخ نشین های جنوبی خلیج فارس ندارد. با این وجود دلارهای نفتی این شیخ نشین‌ها همچنان می‌توانند نقش مؤثری در رونق کارخانه های تسلیحاتی غرب ایفا کنند. همین مسئله سبب شده با وجود تغییر نگرش در راهبرد امنیتی کلان آمریکا، اما همچنان رهبران کاخ سفید به دنبال حفظ جای پای خود در خاورمیانه باشند. اظهارات گاه و بی گاه مقامات آمریکایی و به راه انداختن بازی ایران هراسی در منطقه هم دقیقاً در راستای همین هدف صورت می‌گیرد. به طور نمونه مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا چند روز پیش گفته است واشنگتن به تأمین امنیت برای کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس در برابر توانمندی موشکی ایران متعهد است. این اظهارات از یک سو اذعان ناخواسته به قدرت نظامی ایران است و از سوی دیگر تلاشی برای نگه داشتن اعراب در حوزه نفوذ واشنگتن و دوشیدن هرچه بیشتر شیخ نشین‌ها.

واقعیت آن است آمریکا در دوره ترامپ دچار بی عملی مزمنی شده است. ایالات متحده در موضوع سوریه، یمن، عراق، لیبی و به طور کلی سرتاسر خاورمیانه آن‌گونه که کشورهای عربی و به ویژه عربستان سعودی و امارات خواستار شده اند، عمل نکرده و بیشتر نظاره‌گر بوده است. واشنگتن همچنین در موضوع حمله موشکی و پهپادی چند باره جنبش انصارالله یمن به تأسیسات حیاتی و نفتی سعودی، حمله ایران به پایگاه آمریکایی عین الاسد در عراق و حتی ادامه تحرکات مشکوک ترکیه در منطقه، هیچ اقدام عملی انجام نداده است. این انفعال کاخ سفید در برابر خواست متحدان عرب قدیمی خود در حالی است که در دهه گذشته روسیه و چین به عنوان دو قدرت دیگر جهانی تلاش های خود را برای نفوذ به خاورمیانه و به ویژه حضور در منطقه جنوبی خلیج فارس افزایش داده که این مسئله نگرانی های واشنگتن را به دنبال داشته است. پس بعد مهم اظهارات گاه و بی گاه مقامات آمریکا علیه کشورمان را باید در همین مسئله جست‌وجو کرد.

اما بعد دیگر اظهارات پمپئو به نگرانی واشنگتن از پایان تحریم تسلیحاتی ایران باز می‌گردد. تحریم تسلیحاتی ایران بر اساس قرارداد برجام در ۲۷ مهرماه یعنی کمتر از چهار ماه دیگر پایان می‌یابد. حال به نظر می‌رسد این سخنان مقام آمریکایی در ادامه طرح ایرانی هراسی است تا بتوانند به این طریق ضمن تحت تأثیر قرار دادن افکار عمومی جهانی، پروسه ضد ایرانی خود را پیش ببرند. اما این تقلا را از هم اکنون باید شکست خورده دانست؛ چراکه پس از خروج ایالات متحده از برجام و بی اعتباری آمریکا در صحنه جهانی به واسطه تک‌روی‌های دولت ترامپ دیگر سخنان مقامات کاخ سفیدنشین علیه کشورمان خریدار ندارد و مطمئناً تمام تیرهای ضد ایرانی آن‌ها به سنگ خواهد خورد.